Иселеничката голгота, особено од беломорскиот дел на Македонија, е голем предизвик да се фрли светлина на страдањата и борбата на маке­дон­скиот народ за одбрана на неговиот национален идентитет, верата, културата, тра­дициите и обичаите, кои извирале од неговите библиски корени. Тој исто­ри­ски факт може да се најде и најсилно да се почувствува кај Македонците во САД и Канада, кои како припадници на една од најстарите цивилизации во Европа, во битката за одбрана на националната кауза, морале да минат низ големи искушенија и страдања и да се потврдат како успешни градители на Новиот свет.

          Со создавањето на македонската држава во 1945, по Втората светска војна, и со прогласувањето на нејзината самостојност и независност во 1991 го­­дина, состојбата во иселеништвото рапидно се изменила. Круната на тој ис­­то­риски вознес беше обновата на Охридската архиепископија во лицето на Ма­кедонската православна црква, чија улога на обединувачки фактор на Ма­кедонците дојде до израз и во Македонија и кај Македонците во САД и Ка­­на­­да. За­тоа, во оваа публикација е направен обид да се осветли иселе­ни­чка­та оди­се­ја на Македонците во светот од сите нејзини аспекти и да се остави не­из­­бришлива трага за нивното постоење во државите во кои несебично ги вгра­­диле своите човечки и интелектуални способности за развојот на тие демократски општества.

          Делото, насловено како “Македонците во САД и во Канда”, содржи пет поглавја. Првото, “Иселеништвото како судбина”, поаѓа од по­да­то­­ците за причините, последиците, државите и обемот на иселувањата; улогата на Македонската православна црква во овие процеси и ефектите од нејзините ангажмани во средината на доселениците, одржувањето и негувањето на вер­ски­те и културните традиции, како и улогата на МПЦ во односите со соседните земји денес.

          Второто поглавје под наслов “Судбината на Македонците до Втора­та светска војна”, го опфаќа етничкото организирање на Македонците меѓу двете светски војни. Станува збор за првата организација која ги собирала Маке­донците во САД и Канада, МПО (Македонска патриотска орга­ни­зација) и не­говите ограноци во САД и Канада, и за Македонско-американскиот народен сојуз (МАНС). Посебен акцент е ставен на православните цркви на ма­ке­дон­ските доселеници под туѓа јурисдикција, почнувајќи од првата ма­ке­донско-бу­гарска црква во САД, формирана во Гранит Сити, во државата Или­ноис во 1909 година, до денешните цркви на Источната православна црква во Амери­ка и под други туѓински јурисдикции. Во овој дел се опфатени и медиумите на Ма­кедонците пред Втората светска војна.

          Третото поглавје од книгата е “Македонците во САД денес”, прикажано низ кус историски преглед за оваа земја. Значаен простор е посветен на Американско-канадската македонска православна епархија, која постои од 1967 година и игра значајна улога во организи­ра­ње­то на севкупното живеење на ма­кедонските православни цркви и црковни оп­шти­ни. Епархијата, како и црквите, се легално регистрирани македонски институции, признати од властите на САД и Канада, а познати и широко при­фатени од Македонците во овие земји. Од 1975 година до денес, Епархи­ја­та секоја година одржува црковно-народни собири, на кои доаѓа до израз заедништвото на македонските до­селеници и нивните црковни институции, на бројните фолклорни групи и спортските екипи. Посебно внимание е посветено на македонските црковно-на­ционални центри, информативните гласила и асо­цијациите во САД, пое­ди­нечно за секоја држава. Во овој дел се пре­зен­ти­ра­ни весниците, спи­санијата, билтените, радио и ТВ-часовите на македонски јазик, како и ор­га­низациите, добротворните друштва и асоцијации од ослободувањето и конституирањето на Република Македонија до денес.

          Четвртото поглавје е посветено на Македонците во Кана­да, со акцент на македонските црковно-национални центри и информативните гласила, македонските радио и ТВ-часови, црковните билтени, македонските стра­ни­ци во други изданија и сл. Исто така, во овој дел се зборува и за орга­ни­за­циите, друштвата и здруженијата во кои се организирани Македонците, од до­се­лу­ва­њето во Канада до денес. Посебно место е посветено на оние во Торонто, како што се организацијата “Обединети Македонци”, Канадско-маке­дон­ски­от дом, асоцијациите во составот на црквата Св. Климент Охридски, самостој­ните асоцијации, селските и околиските социјално-културни братства и спортските асоцијации.

          Петтото поглавје на делото <Македонците во САД и во Ка­нада>, насло­ве­но како “Македонската вистина денес”, е посветено на Статутот на Амери­кан­ско-канадската македонска православна епархија, а ги содржи и објаве­ните пу­бликации за, и на Македонците во САД и Канада.

ПРИДОНЕС ЗА СОЗНАНИЈАТА ЗА МАКЕДОНЦИТЕ ВО ЦАНАДА И САД

          Македонските доселеници во САД и Канада секаде и во секоја пригода го истакнуваат своето македонско битие изразено преку сопствената богата, културна, национална и црковно-духовна историја. Во таа насока е и пу­бли­кација “Македонското иселеништво во САД и Канада” на авторот Славе Николовски - Катин. Таа претставува значаен придонес во проширувањето на сознанијата за македонското иселеништво во Северна Америка. Во неа е дадено духовното, црковното, националното, општественото и културно-обра­зовното живеење на Македонците. Посебен акцент е ставен на црковното живеење на македонските доселеници од нивното доаѓање до денес. А, нивниот развоен пат во САД и Канада се совпаѓа со судбината и развојот на настаните на Балканот, особено со собитијата околу Македонија.

          Во овој историски преглед е направен обид за периодизација на цело­купното живеење на македонските доселеници. Посебна нагласка и простор е посветен на македонските православни цркви и манастири на северноамериканскиот континент. Со тоа се настојува да се осветли историскиот и раз­вој­ниот пат на македонските православни црковни општини, на инфор­ма­тивните гласила, организациите, друштвата и другите асоцијации на Ма­ке­донците на тие простори. Поточно, да се посочи она место на македон­ската црковно-национална историја, за кое се избирале самите македонски доселеници.

                 Macedonian emigration has a long history that dates back to the second half of the XIX century and has continued till today with varying intensity. This was dictated by the fierceness of the temptations which the Macedonian people experienced in their struggle for survival on the expanse on which the state of the great Macedonian King Alexander of Macedon existed and developed. On the other hand, the decline of the Turkish Empire, and the formation of the Balkan states, were reason and motive for the taking over and conquest of the territory of the Macedonians, and their assimilation as a nation, within the Bulgarian, Serbian, and Greek state, all under the violent patronage of the great powers and their global interests for domination in the Balkans.

                The emigrant Golgotha, particularly from the Belomorie (Aegean) part of Macedonia, is a great challenge to shed light upon the struggles and suffering of the Macedonian people to defend its national identity, religion, culture, tradition, and customs, which originated from its Biblical roots. This historical fact can be found and best be felt among the Macedonians in USA and Canada. As members of one of the oldest civilizations in Europe, in their struggle to defend the national cause, they had to experience great temptations and sufferings, and to prove themselves as successful creators of the New World.

                With the foundation of the Macedonian state in 1945, after the Second World War, and the declaration of its independence in 1991, the emigration situation changed rapidly. The crown to this historical elevation was the restoration of the Ohrid Archiepiscopate within the Macedonian Orthodox Church, whose role as a unification factor of the Macedonians was seen in the countries and among the Macedonians in USA and Canada. Hence, this publication has made an attempt to illuminate the emigration odyssey of the Macedonians throughout the world from each of its aspects, and to leave behind an indelible trace of their existence in the countries into which they unselfishly embedded their human and intellectual abilities for the development of those democratic societies.

                 The book, titled Macedonian Emigration in USA and Canada consists of five chapters. The first, “Emigration as a Destiny”, begins with information on the reasons, consequences, countries, and intensity of emigration; the role of the Macedonian Orthodox Church in these processes, and the effects of its engagements in the emigrants’ environment, the maintenance and nurturing of the religious and cultural traditions; and the role of the Macedonian Orthodox Church in current relations with the neighboring countries.

                The second chapter, titled Macedonian Emigration till World War II, encompasses the ethnic organization of the Macedonians between the two World Wars. It includes the first organization to bring together the Macedonian emigrants in USA and Canada, the MPO (Macedonian Patriotic Organization), and its branches in USA and Canada, and the Macedonian National Soyuz (MNS). Special emphasis has been placed on the Orthodox Churches of the Macedonian emigrants under foreign jurisdiction, beginning with the first Macedonian-Bulgarian church in USA, established in Granite City, Illinois, in 1909, up to the present churches of the Eastern Orthodox Church in America and those under other foreign jurisdictions. This part also covers Macedonian emigrant newspapers before the Second World War.

                The third chapter of the book is devoted and named it as Macedonian Emigration in USA Today, illustrated through a brief historical review of this country. Significant space has been devoted to the American-Canadian-Macedonian Orthodox Eparchy, which has existed since 1967 and plays a significant role in the organization of the overall life of the Macedonian Orthodox Churches and church parishes. The Eparchy and the churches are legally registered Macedonian institutions, acknowledged by the authorities in USA and Canada, well-known and widely accepted by the Macedonians in USA and Canada. Since 1975 the Eparchy has held church people’s assemblies, which express the togetherness of the Macedonian emigrants and their church institutions, the numerous folklore groups, and sports teams. Special attention has been paid to the Macedonian church-national centers, means of information, and associations in USA, for each state individually. This part presents the newspapers, magazines, bulletins, radio and TV programs in Macedonian, as well as the organizations, charitable societies and associations since the liberation and constitution of the Republic of Macedonia.

                The fourth chapter of the book is devoted to Macedonian emigration in Canada with special emphasis on the Macedonian church-national centers and means of information, Macedonian radio and TV programs, church bulletins, Macedonian pages in other publications, etc. This part also includes the organizations, societies, and associations within which the Macedonians have organized themselves since their arrival in Canada. Special room has been devoted to those in Toronto, such as the “United Macedonians” organization, the “Canadian-Macedonian Place”, the associations within the St. Clement of Ohrid Church, the independent associations, the village and regional social and cultural fraternities, and the sports associations.

               The fifth chapter of this book, titled Supplement is devoted to the Statute of the American-Canadian Macedonian Orthodox Eparchy and includes, among other things, a list of publications of the Macedonian emigrants as well as emigrant publications on Macedonia, and other materials.

                The Macedonian emigrants in USA and Canada take every occasion and opportunity to emphasize their Macedonian being, expressed through their rich cultural, national, and church-spiritual history. The publication titled Macedonian Emigration in USA and Canada written by the distinguished Macedonian publicist and chronicler of the Macedonian Golgotha, Slave Nikolovski–Katin, is evident proof of this. It is a significant contribution to the expansion of knowledge about Macedonian emigration in North America. It presents the spiritual, church, national, social, cultural, educational, and sports life of the Macedonians. Special emphasis has been placed on the church life of the Macedonian emigrants since their migration to USA and Canada. At the same time, their development in the new environments overlaps with the destiny and development of events in the Balkans, especially occurrences around Macedonia.

                This historical review has attempted to make a periodization of the entire living of the Macedonian emigrants. Special emphasis and room has been devoted to the Macedonian Orthodox Churches and monasteries on the North American continent. By doing so the author has tried to illuminate the historical development of the Macedonian Orthodox Church parishes, means of information, organizations, societies, and other associations of the Macedonian emigrants in those regions. More pre-cisely, he has tried to point to that spot of Macedonian church and national history which the Macedonian emigrants themselves had to fight for.

                The book covers the period that began with the arrival of the emigrants in their new environments till the present, which is a painstaking and responsible engagement of Slave Katin for the realization of such a national project, as is this publication. It encompasses the most important period of the Macedonian Orthodox Church parishes and the activities of the Macedonian emigrants in their new environments by depicting the truth of the Macedonian people and their century-old struggle for national and social freedom, but also of their efforts to become part of the modern currents of the world democratic community of the nations.

                Beginning with J.F. Kennedy’s words: “Do not ask what your country has done for you, but what you can do for your country”, as a witness and participant in these processes Slave Nikolovski – Katin, through this and all the other books devoted to emigration, has confirmed its essence remaining faithful to his determination to serve his Fatherland.

 Metropolitan KIRIL